آب کشاورزی
آب کشاورزی، به آبی اطلاق می شود که به منظور تأمین نیازهای آبی محصولات کشاورزی استفاده می شود. این نوع آب شامل منابعی مانند رودخانه ها، دریاچه ها، آب های زیرزمینی، آب های سطحی (از جمله آب های جاری و آب های تجمعی مانند سدها و مخازن) و حتی آب های بارانی است که برای آبیاری محصولات کشاورزی و تأمین نیازهای آبی گیاهان مورد استفاده قرار می گیرد.
استفاده از شبکه های آبرسانی
استفاده از آن می تواند به صورت قراردادی با شبکه های آبیاری، مانند آبیاری تحت فشار و قطره ای یا به صورت سنتی با استفاده از سیستم های آبیاری سطحی (مانند راهروهای آبیاری و سیستم های نواری) صورت پذیرد.
باعث تأمین آب مورد نیاز گیاهان در طول دوره رشد، بهبود عملکرد محصولات و کمک به تولید غذا می شود. همچنین، انجام کاربردهای مدیریت آن بهینه و پایدار می تواند به حفظ منابع آب و محیط زیست، بهبود بهره وری آب، کاهش آلودگی و حفظ تنوع زیستی کمک کند.
مزایاس اسفاده از آب کشاورزی؟
استفاده از آب کشاورزی بسیار مهم است و مزایای آن عبارتند از:
- افزایش عملکرد محصولات کشاورزی: به عنوان یک عامل اصلی برای رشد و تغذیه گیاهان عمل می کند. با تأمین به موقع نیاز آبی گیاهان، افزایش عملکرد و کیفیت محصولات کشاورزی را ممکن می سازد.
- تنوع و توسعه صنعت کشاورزی: آن به ایجاد فرصت های شغلی در صنعت کشاورزی کمک می کند. با تأمین منابع آب کافی، امکان توسعه و گسترش کشاورزی برای تأمین نیازهای مردم و صنایع مختلف فراهم می شود.
- حفظ تعادل زیست محیطی: صحیح استفاده از آن به حفظ تعادل زیست محیطی کمک میکند. با بهره گیری از روش های مناسب آبیاری، از بروز مشکلاتی مانند خشکسالی، کاهش سطح آب زیرزمینی و فرسایش خاک جلوگیری می شود.
- تأمین امنیت غذایی: یکی از مؤلفه های اساسی تأمین امنیت غذایی جامعه است. با استفاده بهینه و مدیریت منابع آب، می توان نیازهای غذایی جمعیت را برآورده کرده و کمک به کاهش فقر و تغذیه نامناسب کند.
کلیات
در کل، استفاده صحیح و بهینه از آب کشاورزی باعث بهبود شرایط زندگی کشاورزان، توسعه پایدار و حفظ محیط زیست می شود.
معایب استفاده از آب کشاورزی؟
استفاده نادرست یا نامتعادل از آب کشاورزی همراه با برخی معایب خاص است:
-
کاهش منابع آبی
استفاده بیرویه از آن ممکن است منجر به کاهش منابع آبی موجود شود. این موضوع میتواند باعث کاهش سطح آب زیرزمینی، خشکسالی و شوری خاک در مناطقی شود که منابع آب محدود هستند.
-
آلودگی منابع آب
استفاده از مواد شیمیایی و کودهای شیمیایی در آبیاری میتواند منجر به آلودگی منابع آب شود. آلودگی آب با انباشت مواد آلی و زیستی و همچنین عناصر سمی میتواند اثرات منفی بر روی اکوسیستمهای آبی و حیاتی آنها داشته باشد.
-
کاهش تنوع زیستی
استفاده غیرمتعادل از منابع آب میتواند منجر به کاهش تنوع زیستی در مناطق کشاورزی شود. تغییرات در سطح آب و نابرابری در توزیع آن میتواند به از بین رفتن حیات وحش و اختلال در سیستمهای زیستی مناطق مورد نظر منجر شود.
-
تغییرات اقلیمی
نادرست استفاده از آن میتواند تاثیرات منفی بر تغییرات اقلیمی داشته باشد. نمونههایی از آن شامل افزایش گازهای گلخانهای در نتیجه آبیاری نامناسب، کاهش کربن آلی خاک و کاهش تراکم جنگلی هستند.
-
مشکلات اقتصادی و اجتماعی
زمانی که منابع آب به طور نامتعادل به کشاورزی تخصیص داده میشود، مشکلات اقتصادی و اجتماعی ناشی از کاهش عملکرد محصولات، افزایش هزینه های آبیاری و نابرابری در دسترسی به آب پدید می آید.
کلیات
البته، با مدیریت منابع آب و استفاده بهینه از تکنولوژیهای آبیاری پیشرفته، بسیاری از این معایب میتوانند کاهش یابند و مزیتهای استفاده از آب کشاورزی را بیشتر به ارمغان آورند.
کاربردهای استفاده از آب کشاورزی؟
استفاده از آن به عنوان یک منبع حیاتی برای تولید محصولات کشاورزی و توسعه کشاورزی پایدار و جامع دارای برخی از کاربردهای زیر است:
-
آبیاری محصولات کشاورزی
استفاده اصلی آن برای آبیاری محصولات باغی، زراعی و باغبانی است. این کاربرد ضمن تأمین آب مورد نیاز گیاهان برای رشد و تولید، باعث افزایش عملکرد محصولات و بهبود کیفیت آن ها می شود.
-
تولید محصولات غذایی
یکی از عوامل اساسی برای تولید محصولات غذایی است. با استفاده از آب مناسب و بهینه در کشاورزی، امکان تولید غذا به اندازه کافی برای تأمین نیازهای جامعه فراهم می شود.
-
اشتغال زایی و توسعه اقتصادی
صنعت کشاورزی، بهعنوان بخش مهمی از اقتصاد بسیاری از کشورها، اشتغال زیادی را ایجاد میکند. استفاده از آن منجر به توسعه و رشد اقتصادی، افزایش درآمد و بهبود شرایط اجتماعی در مناطق روستایی میشود.
-
حفظ تنوع زیستی و منابع طبیعی
استفاده صحیح از آن با استعمال روشهای کشاورزی پایدار، بستری را برای حفظ تنوع زیستی و نگهداری منابع طبیعی همچون خاک، آبهای سطحی و زیرزمینی، جنگل ها و مرتع ها فراهم می سازد.
-
صادرات و تجارت
تولید محصولات با استفاده از آب کشاورزی، فرصتی را برای صادرات و تجارت بینالمللی ایجاد می کند. محصولات کشاورزی، بهعنوان یکی از اصلی ترین کالاهای صادراتی بسیاری از کشورها، در تعادل تجارت جهانی نقش مهمی ایفا می کنند.
هدف
هدف استفاده از آن در کنار حفظ منابع آب و محیط زیست، مدیریت بهینه و بهتر مصرف آن برای رسیدن به توسعه پایدار و اقتصادی است.
نحوه ی بهره برداری از آب کشاورزی
بهره برداری از آن می تواند به صورت بهینه و پایدار انجام شود. در زیر چند راهکار برای بهره برداری بهینه از آب کشاورزی آورده شده است:
- برنامه ریزی آبیاری: برنامهریزی دقیق برای آبیاری محصولات از اهمیت بالایی برخوردار است. شناخت نیاز آبی گیاهان، تعیین شدت و زمان آبیاری مناسب، استفاده از روش های آبیاری موثر نظیر آبیاری تحت فشار یا آبیاری قطره ای، و کنترل دقیق وزن و زمان آبیاری می تواند منجر به صرفه جویی در مصرف آب و بهبود بهره وری آبی شود.
- استفاده از تکنولوژی آبیاری پیشرفته: استفاده از سیستمهای آبیاری پیشرفته و هوشمند مانند آبیاری تحت فشار، آبیاری قطره ای و استفاده از سامانه های کنترل واقعیت مجازی (IoT) میتواند به کاهش تلفات آب و بهینهسازی مصرف آب در کشاورزی کمک کند.
- مدیریت منابع آب: بهینه سازی مصرف آب در کشاورزی نیازمند مدیریت دقیق منابع آب است. این شامل کنترل دقیق و زمانبندی آبیاری، رصد و اندازه گیری دقیق منابع آب (از جمله آبهای زیرزمینی و سطحی) و استفاده از روش های مانیتورینگ آب، مدیریت منابع آب بهبود یافته و اعمال سیاست ها و قوانین مرتبط با مصرف آب متناسب با منابع آب محدود است.
- زیرزمینی و سطحی) و استفاده از روش های مانیتورینگ آب، مدیریت منابع آب بهبود یافته و اعمال سیاست ها و قوانین مرتبط با مصرف آب متناسب با منابع آب محدود است.
- بهره وری آبی: افزایش بهره وری آبی شامل کشت محصولات مناسب به نسبت منابع آب موجود، استفاده از روش های بهینه تجارت آب و استفاده از فناوری های زراعی پیشرفته مانند کشت دقیق، استفاده از مواد آلی و مواد خاکستری و کشاورزی پایدار است.
- حفظ و مدیریت منابع آب: حفظ و بهینه سازی منابع آب از طریق احیای و بهینه سازی آب های زیرزمینی، آب چشمه ها، رودخانه ها و حوضه های آبیاری، حفظ منابع آب و رفع مشکلات تلفات آب (مانند نشت آب) در ساختمان ها و سیستم های آبیاری می تواند نقش مهمی در مدیریت پایدار آب کشاورزی ایفا کند.
این راهکارها به صرفه جویی در مصرف آب، افزایش بهره وری و بهبود مدیریت آب کشاورزی کمک می کنند و نقش مهمی در حفظ منابع آب و تحقق کشاورزی پایدار دارند.